Đây là phương pháp điều trị bắt buộc đối với các trường hợp gãy xương bánh chè di lệch, gãy mõm khuỷu tay di lệch, gãy lồi cầu xương cánh tay di lệch, gãy thân xương đùi người lớn, gãy di lệch sắp khớp xương và nội khớp xương.
Điều trị gãy xương nhằm mục đích phục hồi hình thái giải phẫu của xương bị gãy cho được hoàn hảo, nhờ đó phục hồi chức năng hoàn toàn cho xương gãy. Việc điều trị gãy xương ngoài các phương pháp chính như phương pháp nắn xương, bó bột bất động và vận động; phương pháp kéo liên tục; phương pháp điều trị cơ năng và phương pháp y học dân tộc thường được thực hiện thì phương pháp điều trị phẫu thuật có nhược điểm là chậm liền xương và hay gây ra tai biến nhiễm khuẩn; vì vậy bộ phận phẫu thuật xương phải có đủ điều kiện chống nhiễm khuẩn rất tốt và trang bị các phương tiện thể kỹ thuật hiện đại.
Quá trình liền xương là một quá trình sinh học phức tạp được các nhà khoa học nghiên cứu từ đầu thế kỷ thứ 18. Can xương được hình thành do sự lắng đọng của chất calci về khối máu tụ lại ở ổ xương gãy, sự cốt hóa mô tế bào hạt, sự cốt hóa màng xương và sự xâm nhập của các tế bào bạch huyết máu... Quá trình liền xương được tiến triển qua các giai đoạn gồm: giai đoạn ứ máu, giai đoạn can xương nguyên phát và giai đoạn can xương thể xương.
Giai đoạn ứ máu
Sau gãy xương, máu tụ tại ổ gãy là nguyên liệu để tạo thành can xương non. Chung quanh ổ gãy xương xuất hiện ứ máu, giãn mạch và thoát dịch. Khoảng hai - 3 ngày, các tế bào phát triển mạnh mẽ. Các mạch máu mới sinh phát triển và khối máu tụ biến đổi dần thành một mô liên kết non kiểu bào thai, lấp đẩy kẽ hở giữa 2 đầu xương.
Giai đoạn can xương nguyên phát
Vào khoảng ngày thứ 20 trở đi, can xương nguyên phát thể sụn được hình thành từ mô liên kết non. Lúc này 2 đầu xương gãy bắt đầu dính về nhau. Nếu bất động càng rất tốt thì càng mau hình thành các bè xương trong sụn để chuyển thành can xương thể xương. Với các kỹ thuật điều trị hiện đại cố định ổ xương gãy tuyệt đối và tạo sức ép, can xương thể sụn ít xuất hiện mà can xương thể xương có hiện tượng như những mối hàn khéo léo để hàn 2 đầu xương gãy lại với nhau.
Phẫu thuật có nhược điểm là chậm liền xương và hay gây ra tai biến nhiễm khuẩn
Giai đoạn can xương thể xương
Các bè xương có hiện tượng trong can xương thể sụn ngày một lan rộng và gắn vững chắc 2 đầu xương gãy với nhau về khoảng thời gian từ ngày 40 đến ngày 60. Sau đó can xương được tiếp diễn củng cố. Trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quy trình tạo can xương, tạo xương thì nhân tố mạch máu là nhân tố quan trọng nhất. Thực tế máu đến xương qua màng xương là chính, qua động mạch nuôi xương vào ống tủy xương tới màng trong xương. Máu còn qua các mạch máu về đầu xương. Máu đem đến ổ gãy nhiều chất và nhiều tế bào để tạo can xương thích hợp với cấu tạo tự nhiên và thích hợp với nhiệm vụ sinh học của xương. Nếu trường hợp bất động kém thì can xương lớn xù và xấu. Khi bất động quá rất tốt nhờ kỹ thuật mổ xương hiện đại thì các đầu xương gãy được hàn lại bằng mối hàn xương mỏng manh sẽ không còn nhìn thấy can xương trên phim chụp X-quang nữa thì cũng không đạt được hiệu quả điều trị vì khi tháo bỏ phương tiện kim loại cố định, ổ xương gãy sẽ chịu áp lực yếu và dễ bị gãy lại. Như vậy các đầu xương gãy chỉ cần bất động tương đối, ổ xương gãy được hàn bằng một can màng xương ở mức độ trung bình thì kết quả điều trị sẽ vững chắc hơn. Lưu ý các mạch máu nuôi xương cần phải bảo vệ, vật liệu máu tụ không nên lấy bỏ... vì chúng là nhân tố cần thiết để giúp hình thành can xương. Thực tế việc điều trị gãy xương được chữa trị bảo tồn theo phương pháp cơ năng sẽ giải quyết được yêu cầu này.
Có thể nói quá trình liền xương xảy ra khá độc đáo, khác hẳn với trường hợp liền da, liền gân, liền sẹo ở các vết thương nội tạng... Khi da bị rách, gân bị đứt, ruột bị thủng thì chỉ cần sau 3 tuần điều trị chỗ bị rách, bị đứt, bị thủng được khâu lại sẽ hình thành sẹo; sẹo này có tính vững chắc sau khoảng 1 đến hai tuần và tồn ở suốt đời, quá trình liền sẹo thường kết thúc khoảng sau một tháng. Trường hợp trẻ em bị gãy xương ví dụ 2 đầu xương gãy nắn lại chưa được hoàn hảo, còn chồng lên nhau thì sau một tháng sẽ hình thành 1 can xương to xù, can xương này sẽ được sửa sang lại nhờ các tạo cốt bào và hủy cốt bào. Chỗ nào thừa sẽ biết mất, chỗ nào thiếu sẽ được đắp thêm xương vào; dần dần các vách xương ngăn hai ống tủy xương sẽ được đục thông. Sự sửa sang sẽ được tiếp diễn mãi và sau khoảng vài ba năm chụp lại phim X quang sẽ không còn nhận ra về vết tích của ổ gãy trước kia nữa với dấu hiệu xương khá thẳng, vỏ xương đều đặn, ống tủy xương thông như chưa hề bị gãy xương. Đối với trường hợp những người cao tuổi, sự liền xương và sự sửa sang của can xương có thể chậm hơn nhưng vẫn tiến triển theo tiến triển của quy trình liền xương.
Nguyên liệu máu tụ không nên lấy bỏ... vì chúng là nhân tố thiết yếu để giúp hình thành can xương
Mặc dù các trường hợp gãy xương này được chỉ định phẫu thuật chỉ chiếm tỉ lệ nhỏ khoảng 2 - 5% nhưng có nhược điểm là chậm liền xương và hay gây ra tai biến nhiễm khuẩn. Vì vậy việc phẫu thuật phải được thực hiện ở các bệnh viện có đủ điều kiện chống nhiễm khuẩn tốt, có bác sĩ chuyên khoa về chấn thương chỉnh hình lành nghề và được trang bị đầy đủ các phương luôn tiện kỹ thuật hiện đại để tránh các tai biến và biến chứng có thể xảy ra.
BS. NGUYỄN TR M ANH
0 comments:
Post a Comment